Volgens Harold van de Ven, eigenaar van NBArchitecten in Best draait het verduurzamen van de bebouwde omgeving vooral om ambitie. “Vanaf dag één moet je ambities hoog zetten en houden. Op het moment dat je met een gewoon gebouw begint en dan pas gaat kijken wat een extra ambitie kost, dan komt het er nooit.”

Van de Ven is als architect nauw betrokken geweest bij de realisering van ‘de Willem’ en ‘de Zwijger’ in Best: het eerste vijflaagse nul-op-de-meter-appartementencomplex in de sociale sector. Woonstichting ‘thuis was hier de opdrachtgever van en BAM Wonen de bouwer. Dat ‘thuis na een architectenselectie uiteindelijk bij NBArchitecten aanklopte was niet zo vreemd. Al sinds 2000 haalt Van de Ven zoals hij het noemt ‘woningen van het gas’. Maar in 2015 ging bij zijn architectenbureau radicaal de knop om door alleen nog maar ontwerpen te maken die duurzaam, als het even kan circulair en in elk geval gasloos zijn. “Iemand die een gebouw wil dat op een cv-ketel draait doen we niet meer.” Toen Woonstichting ‘thuis de vraag bij hem neerlegde om in het complex zoveel mogelijk nul op de meterwoningen te realiseren, was zijn reactie voorspelbaar: “dat worden dus alle woningen.”

Ketensamenwerking

Zowel de planvorming als de uiteindelijke uitvoering is op basis van ketensamenwerking tot stand gekomen. “Partijen hebben aan de voorkant het vertrouwen in elkaar en in het project uitgesproken. Alleen kan je aan de voorkant niet alles voorspellen dus binnen de samenwerking moet ruimte zijn om op onverwachte zaken in te spelen. Met alle partijen die aan tafel zaten is het samen uitgedacht, ontworpen en geëngineerd.” Zo zijn er nogal wat hoofdbrekens geweest om Van der Ven’s wil om alle 48 appartementen nul op de meter te maken te kunnen realiseren. “Je hebt natuurlijk de bekende rekensom van zoveel dakoppervlakte is er en zoveel vierkante meter woning wil je realiseren. Volgens die methodiek kun je maximaal drielaags bouwen. De opdrachtgever wilde vijflaags. Dat is mogelijk, zo lieten we zien, als we naast zaken als warmtepompen, goede kierdichting en triple glas ook zonnepanelen aanbrengen.” Op het moment van uitspreken was dat er echter nog niet. “Dus”, legt hij uit, “moesten we partijen vinden die begrijpen wat je zegt, hun verantwoordelijkheid nemen, een product ontwikkelen en niet weglopen als het moeilijk wordt. Eigenenergie.net zag er een oplossing voor de toekomst in en ontwikkelde het EnergyWall gevelsysteem.” Hij wil er maar mee zeggen dat als iedereen het wil laten lukken het ook lukt. “Dan stoppen mensen niet om vijf uur met werken maar gaat iedereen door totdat het klaar is.”

Medio 2018 werden ‘de Willem’ en ‘de Zwijger’ opgeleverd. Tot grote tevredenheid van de bewoners. “Toen het van de zomer buiten 28 graden was, zaten zij er met 22 graden binnen koeltjes bij. Nagenoeg iedere verdieping heeft een energiecoach die de medebewoners begeleidt en vragen kan beantwoorden.”

Strategie

De aanpak van ‘de Willem’ en ‘de Zwijger’ onderbouwde de strategie van NBArchitecten dat je zoveel mogelijk partijen aan tafel moet brengen, die in een project een toegevoegde waarde voor hun eigen specifieke agenda zien en daar wat voor over hebben. “Wat bijvoorbeeld ‘de Willem’ en ‘de Zwijger’ heeft doen laten lukken, is het afkoppelen van het hemelwater en dit water naar het middengebied te brengen. Hiermee kwamen we in het domein van het Waterschap dat iets aan de verdroging moet doen. Door het afkoppelen van het hemelwater was de gemeente via de waterschappen geïnteresseerd, en wilde het de openbare ruimte wel aanleggen. Het feit dat de gemeente op grond van de corporatie de openbare ruimte aanlegt, maakte dat wij het stukje dat we oorspronkelijk kwijt waren aan de openbare ruimte nu aan de woningen konden besteden en we daardoor het gat dat we hadden konden dichten.”

Zijn boodschap is dan ook om in een vroegtijdig stadium op zoek te gaan naar partijen die aan kunnen haken. “Het kunnen allerlei zaken zijn zoals bijvoorbeeld een uitvinder van een nieuwe warmtepomp die gratis een aantal pompen ter beschikking wil stellen om zo met zijn product in de picture te komen. Of in het kader van mobiliteit een partij die wel een concept met deelauto’s wil introduceren waardoor je minder parkeerplaatsen hoeft aan te leggen of omdat hij dat dan ook doet. Door dergelijke verbindingen te maken kan een project haalbaarder worden.”

Ambities

De allerbelangrijkste geleerde les is ambities vanaf dag één hoog zetten en houden. “Op het moment dat je met een gewoon gebouw begint en dan kijkt wat de extra ambitie kost, dan komt het er echt niet. Zet ambities hoog en hou ze ook hoog. Als mensen zien dat er hoge ambities zijn dan zijn ze bereid daar aan bij te dragen. Dan willen ze deelgenoot zijn van het succes en daar hebben ze ook iets voor over.”