Nu de hoofdlijnen van het Klimaat- en Energieakkoord bekend zijn gemaakt, en de ambitie van het huidige kabinet is uitgesproken, wordt het tijd om de handen uit de mouwen te steken. “Wat betekent het Klimaat- en Energieakkoord concreet voor de verduurzaming van kantoren en welke rol is hierin weggelegd voor Kantoor vol Energie?”, is een van de vragen die Wytze Kuijper van Kantoor vol Energie sprekers voorlegt tijdens het EETcafé op woensdag 11 juli bij de Vechtclub XL in Utrecht. En niet zonder reden. Zoals een van de aanwezigen opmerkt: “We staan voor een mega-opdracht.”  

“Het Klimaat- en Energieakkoord ligt er”, begint Kuijper de bijeenkomst, “hoe gaan we vanaf hier nu verder?” Om antwoord te krijgen op die vraag heeft hij een aantal inspirerende sprekers uitgenodigd die vanuit hun kennis en expertise het Klimaat- en Energieakkoord van verschillende invalshoeken belichten. Ilya Werkhoven van NEVAP steekt als eerste van wal. De NEVAP is als organisatie vooral gericht op vastgoedexploitatie. “Wij beschikken over een breed netwerk wat wij in willen zetten om te verbinden.” aldus Werkhoven. Om de CO2-uitstoot in 2030 met 49 procent verlaagd te hebben ten opzichte van het niveau van 1990 kan volgens Werkhoven alleen worden bereikt als iedereen de urgentie van het probleem inziet. Instrumenten zoals de CO2-prestatieladder kunnen daarbij een handige tool zijn om in te zetten als continue innovatie aanjager. Toch is volgens Werkhoven de mate waarop iedereen de urgentie voelt nog niet hoog genoeg. “De klimaatwet is wat dat betreft een goede stimulans. Niet alles hoeft tot in detail te worden doorgerekend. Je moet sommige zaken ook groot zien.” Daarbij refereert zij aan David Thoreau die zei: “Do not worry if you have built your castles in the air. They are where they should be. Now put the fundations under them.” Er ligt volgens Werkhoven al veel kennis klaar in de archieven. Toch vinden sommigen in de zaal dat dat in de praktijk tegenvalt.

Foto: Ilya Werkhoven

Martijn Voorham van het Rijks Vastgoedbedrijf (RVB) wil het doel van een CO2-neutrale portefeuille halen door een mix van middelen in te zetten. Volgens hem zitten we momenteel in een mindbubble. “Je moet de zaken zien in de context van de opgave.” Het RVB ziet het regeerakkoord, de transitieagenda circulair en de klimaatwet als leidraad om de doelen te behalen en kiest ervoor om haar vastgoed op wat hij noemt ‘natuurlijke momenten’ te transformeren. Als voorbeeld noemt hij een dak dat pas vervangen wordt wanneer het echt stuk is. “De sturing wordt daardoor wel traag. Kort gezegd is er nog maar een natuurlijk moment voor een grote renovatie tot 2050. Je moet daarbij dus zo’n 30 jaar vooruitkijken. Vooruit is niet altijd rechtdoor. Als je nu iets aanpakt moet je zorgen dat je op het niveau van 2050 zit. Dat doel kun je op verschillende manieren bereiken.”

Een mix van middelen is daarbij volgens Voorham de beste strategie. “In 2050 hebben we vier keer zoveel grondstoffen nodig. Daar ligt de grondslag voor circulariteit. Nederland heeft te weinig ruimte voor grootschalige energieopwekking. Doordat we rekening moeten houden met die ruimtelijke component komt het in de praktijk neer op besparen. Toch willen we het ook betaalbaar houden en moet de aanpak kosteneffectief zijn.”

Momenteel is het RVB bezig om routekaarten op te stellen die in mei 2019 klaar moeten zijn. Deze routekaarten zijn nog niet verplicht, maar als werkdocument opgenomen in de klimaatwet. Door hier nu al mee aan de slag te gaan neemt het RVB graag de voorbeeldrol op zich. Zo behoort het eigen gebouw tot de groenste van Nederland. “Wij willen dit echt.”

Foto: Martijn Voorham

Paula van Ginneken is projectmanager verduurzamen vastgoed bij de Rabobank. “Veertig procent van de CO2 uitstoot komt van vastgoed. Dus daar ligt een flinke opgave.” Zij stimuleert klanten met de aanpak daarvan aan de slag te gaan en ze het juiste zetje in de goede richting te geven. “Daarbij kijken we niet alleen naar energie labels maar ook naar transformaties. De doelstellingen van het klimaatakkoord komen steeds dichterbij, maar het ontbreekt nu aan de juiste mensen en middelen om die doelstellingen te behalen, terwijl de grondstoffen steeds duurder worden. Uitdagingen die om oplossingen vragen”, aldus Van Ginneken.  Ze geeft aan dat Rabobank bij financieringen al kritisch naar de energielabel kijkt. “Vanaf 2021 is Label C voor commercieel vastgoed verplicht maar liever willen we dat het vastgoed daar al eerder aan voldoet.”

Volgens de projectmanager is er veel meer bewustwording nodig. “We staan voor een mega-opdracht waardoor we de komende 20 jaar enorm veel werk moeten verzetten. We moeten nu echt gaan versnellen anders halen we de doelstellingen niet. Dat beangstigt me soms wel eens.”

Foto: Wytze Kuijper in gesprek met Paula van Ginneken

De maatregelen die nu worden getroffen helpen in haar ogen wel maar er “is een verandering in mindset bij de mensen nodig.” Meer exposure en bijeenkomsten zoals die van deze middag kunnen daaraan bijdragen en mag volgens haar dan ook breed uitgedragen worden. “Niet alleen via de site van KVE, maar ook via het gemeentelijk domein en andere vormen van media zoals bijvoorbeeld Facebook of LinkedIn. Zo bereik je ook mensen die slechts zijdelings betrokken zijn en werkt het als een olievlek die zich steeds verder uitbreidt.”

Transitiepijn

Atto Harsta van Kantoor vol Energie is erg duidelijk in zijn stelling; “Transitie moet pijn doen, anders is het een mislukte transitie. Milieuschade kost ons jaarlijks 31 miljard euro” rekent hij ons voor, “dan is de 200 miljard van het totaalplaatje van het Klimaatakkoord toch niets? Waarom duurt het dan zo lang?”

Foto: Atto Harsta

Volgens Harsta komt dat door het feit dat de rekening nu niet betaald wordt. “Maak het werkelijk verbruik inzichtelijk en niet alleen het gebouw gebonden verbruik. Onze enorme gezamenlijke spullenlast is namelijk de grootste veroorzaker van CO2-uitstoot. Door alleen te kijken naar energieverbruik sturen we op slechts een klein stukje van de totale ijsberg.” Gelukkig kijken steeds meer organisaties naar zichzelf en het persoonlijk verbruik. Een kantoor kan Nul Op de Meter worden gemaakt maar wordt nog steeds gebruikt door mensen. “Een goede CO2-taks lost in een keer een groot deel van het probleem op. Maar zolang er mensen aan tafel zitten die hun eigen belang te verdedigen zal die er niet snel van komen. Hoe effectiever de maatregel, hoe groter de weerstand”, aldus Harsta.  “In het Klimaat- en Energieakkoord mis ik nu nog de pijnlijke beslissingen.”  Wel pleit Harsta voor een Europese, of liefst zelfs mondiale aanpak. Dat neemt volgens hem niet weg dat we echt aan de slag moeten en als Nederland het voortouw kunnen nemen.

Foto: Belangstellend luisteren naar de sprekers

Na de presentaties sluit Wytze Kuijper af met een paar prikkelende stellingen waarop de aanwezigen met ja of nee moeten antwoorden. De grootste opgave voor het bereiken van de doelstellingen ligt bij de bestaande gebouwen. “Hoe staat het eigenlijk met uw eigen gebouw, en weet u het energielabel van uw eigen omgeving?” trapt Kuijper af. Het grootste gedeelte van de groep moet deze vraag met nee beantwoorden. Wel zijn de meeste aanwezigen actief bezig met verduurzaming. Op de vraag wie er al een CO2-rapportage heeft moet echter door het grootste deel weer met nee geantwoord worden. Zo houdt Kuijper de aanwezigen een duidelijke spiegel voor wat regelmatig tot leuke discussies leidt. Traditiegetrouw wordt deze zomereditie van het EETcafé met een lekker hapje en drankje besloten. 

Foto: Traditiegetrouw wordt het EETcafé met een hapje en drankje besloten.