In mijn Rotterdamse buurt staat een verzorgingshuis, hun hoofdkantoor iets verderop. Dat is in wel meer buurten het geval. Ik help ze in mijn vrije tijd een beetje met hun deelname aan de Energiestrijd van de Urgenda. Van een informatieplicht hebben ze nog niet gehoord, evenmin van label C. Het energieverbruik is hoog en het nieuwe college van B&W in Rotterdam heeft de wijk in het vizier om als eerste van het aardgas af te halen. We zijn, als het gaat om het nadenken over en werken aan een energieneutrale bebouwde omgeving weer lekker bezig.

Het eindplaatje van een aardgasvrije gebouwde omgeving hebben velen al op het netvlies staan. Een gebouwgerichte of projectmatige aanpak is daarbij op zich natuurlijk niet verkeerd , maar een gebiedsbenadering of wijk- of buurtgerichte aanpak zal waarschijnlijk toch meer zoden aan de dijk zetten. Daar wordt nu ervaring mee opgedaan. De 27 Proeftuinen Aardgasvrije Wijken is daar een treffend voorbeeld van. In het kader van dit Nationaal programma zijn  gemeenten met netbeheerders, woningbouwcorporaties en bewoners aan de slag om de energietransitie te versnellen door hiermee kennis op te doen en te delen.

De aandacht gaat daarbij vooral uit naar woningen en het betrekken van de eigenaren en bewoners bij het proces. Wat opvalt is dat in die gebiedsmatige aanpak het betrekken van de utiliteitsbouw sterk onderbelicht blijft. In een wijk of buurt zijn winkelcentra, bedrijven, kantoren, scholen en (jawel) verzorgingshuizen gevestigd. Dat is een heel ander type gebouw met aan de achterkant ook andere financieringsconstructies. De verduurzaming van deze gebouwen vraagt een geheel andere benadering, maar moet wel samenhangen met de wijkontwikkeling.

Niet alleen richten op het gebouw maar op de directe omgeving

Zo kunnen utiliteitsgebouwen een belangrijke rol spelen in de transitie naar een aardgasvrije wijk. Het zijn vaak grotere gebouwen met meer ruimte voor energiemaatregelen waar de hele buurt wat aan heeft. Denk bijvoorbeeld aan een buurtbatterij onder het schoolplein of in de kelder van een kantoor. Andersom geldt dat de businesscase voor het verduurzamen van een kantoor eerder sluitend te krijgen is als we ons niet alleen op het gebouw maar op de directe omgeving richten.

De bal ligt op dat vlak vooral bij de gemeenten die de regie hebben over de aardgasvrije wijken. Zij moeten zich  ervan bewust zijn dat een integrale benadering ook écht integraal betekent en dus álle gebouwen in de wijk worden betrokken. Uit ervaring weet ik dat dit niet morgen al gerealiseerd is. Laten we er daarom vandaag aan beginnen.

Integrale benadering

Kantoor vol Energie omvat een integrale benadering voor gebruiker, gebouw en omgeving. De lat wordt op kavelniveau hoog gelegd en als randvoorwaarde wordt een gebiedsverkenning onderdeel van de oplossingsrichting. Momenteel wordt verkend wat de mogelijkheden zijn om dit ook om te draaien: hoe draagt daar de utiliteitsbouw in het algemeen en kantoren in het bijzonder bij aan de transitie naar aardgasvrije gebieden?