“Hoe leggen we samen met de markt de lat hoger bij het energieneutraal maken van de vastgoedportefeuille?” Voor Nynke Sijtsma, hoofd afdeling Architectuur & Techniek bij het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) was het doel van het RVBcafé, dat onlangs in de Bouwcampus werd gehouden, zo helder als glas. “De opgave van 7000 gebouwen die we voor 2050 moeten aanpakken is duidelijk. Maar we moeten dan nu wel aan de slag.”

Ditmaal stond het RVBcafé van het Rijksvastgoedbedrijf, dat is bedoeld om met marktpartijen in gesprek te gaan, in het teken van duurzaamheid. Drie workshops fungeerden dit keer als aanjager voor dit gesprek. De eerste workshop ging over ‘circulair paspoort’; welke materiaalinformatie van het vastgoed moeten we registreren om een circulaire economie te realiseren.

De tweede workshop ging over wat er moet worden gedaan om een goede samenwerking op gebiedsniveau te krijgen om daarmee energieneutraliteit te realiseren. De derde workshop had als thema co-creatie en hoe je met verschillende partijen aan hetzelfde doel kunt werken. De deelnemers aan de drie workshops kregen van Sijtsma een strakke opdracht mee. De sessies moesten uiteindelijk tot één concrete afspraak leiden.

Een ideaalproject is als iedereen de neuzen dezelfde kant op heeft staan

Bij de workshop co-creatie waar Atto Harsta van Kantoor vol Energie als expert betrokken was draaide het allemaal om Lego. Zo kregen de deelnemers onder het motto ‘de duckchallenge’ eerst de opdracht om binnen 30 seconden van zes gele en twee rode Legosteentjes een eendje te maken. Deze opdracht resulteerden in 21 verschillende eendjes.

Volgens Martine de Vaan, projectmanager duurzame innovatie en gebiedsontwikkeling Rijksvastgoedbedrijf, is dit het levendige bewijs dat een opdracht op verschillende manieren kan worden geïnterpreteerd en dat het belangrijk is om in gesprek te zijn over het doel. Vervolgens mochten de deelnemers zeven minuten lang met Lego gaan stoeien. Een deel van de groep moest een in hun ogen gemiste kans bouwen terwijl de overige deelnemers zich op het ideaalbeeld stortten.

Explosie aan creativiteit

Deze explosie aan creativiteit leverde hele verschillende bouwwerkjes op. Zo had iemand een raderwerk gemaakt waarvan de raderen zichtbaar niet in elkaar  grepen. ‘Doet het niet’, heette deze presentatie. Maar er was ook een muur met aan verschillende kanten poppetjes die elkaar niet konden zien. “Ik heb dit ‘niet transparant’ genoemd omdat men elkaar niet kan zien en ook slecht kan horen. Dit bemoeilijkt de samenwerking binnen een project”, aldus de bedenker. Ook de ‘Toren van Babel’ sprong eruit. “Een project dat met veel ambitie was gestart maar dat in de uitvoering stokte omdat binnen de verschillende deelnemende partijen anders over het project werd gedacht en gesproken.”

Op de tafel van de ideaalbeelden varieerden de bouwwerkjes van een kar waarop verschillende poppetjes zaten, tot aan een boot en zelfs een vliegtuig. “Een ideaalproject is als iedereen de neuzen dezelfde kant op heeft staan’, lichtte een deelnemer zijn Lego-presentatie toe waarbij de poppetjes dezelfde richting uitstonden.

De werkvloer van de bouw heeft namelijk vaak geen idee van energietransitie, energieakkoorden of circulariteit

Atto Harsta merkte op dat aan de ideale tafel samenwerking duidelijk de rode draad is. “Het is logisch dat een goede samenwerking nodig is om een project tot een goed einde te brengen. Maar hoe zorgen we er in de praktijk voor dat een project uiteindelijk gaat vliegen?” De antwoorden op zijn vraag varieerden van meer openheid en transparantie, zorgen voor een goede chemie in de projectorganisatie tot aan het informeren van de werkvloer van bouwbedrijven over de duurzaamheidsambitie . “De werkvloer heeft namelijk vaak geen idee van energietransitie, energieakkoorden of circulariteit”, zo bracht iemand naar voren.  

Verschillende voorstellen voor afspraken werden geuit. Zo opperde iemand dat de inbreng tijdens marktconsultaties meer moet worden benut. “Het kost van beide kanten tijd en dan moet het ook terug te zien zijn in de uiteindelijke uitvraag.” Maar ook het delen van goede en slechte voorbeelden zou een afspraak kunnen zijn.

De opmerking van een van de deelnemers dat het contact tussen overheid en markt soms wat te vrijblijvend is, greep Atto Harsta aan om daarover een afspraak te maken. “We maken de afspraak dat we met marktpartijen en het Rijksvastgoedbedrijf een nieuwe bijeenkomst beleggen om samen de route te bepalen naar een goede samenwerking waardoor de verduurzaamheidsopgave, efficiënter en beter kan worden uitgevoerd.” 

Bij de plenaire terugkoppeling benadrukte Harsta dat iedereen de ambities wel ziet. “Waar het echter vooral om gaat, is dat markt en overheid samen de route bepalen over zaken zoals ‘hoe om te gaan met risico’s’, ‘hoe pas je innovaties toe’ en ‘wat doe je met regelgeving?’ Concreter: waar leg je de rekening als het tegenvalt. Die moeten markt en overheid dan ook delen”, zo stelde hij. “Als je een expeditie neemt als metafoor voor die route tot 2050, dan moet je als overheid niet alles dichttimmeren. Regelluwte is noodzaak. Hierover moet je met elkaar in gesprek en die afspraak om dat te gaan doen is zojuist gemaakt.”

Tevreden

Ook de twee andere workshops leverden een concrete afspraak op. De deelnemers van de workshop Gebiedssamenwerking gaan nog voor de zomer verder praten over samenwerking op het gebied van energie. De afspraak die kwam uit de workshop ‘circulair paspoort’ was dat er een of meerdere pilots wordt gestart waarin een BIM-model centraal staat om de materialen in bestaande gebouwen in kaart te brengen. Nynke Sijtsma zei na afloop van plenaire deel een tevreden mens te zijn. “Er zijn goede afspraken gemaakt waarmee we allemaal verder kunnen. Laten wij afspreken dat we in het volgende RVB-café daarvan al de eerste resultaten delen.”